Khi định hướng nghề nghiệp trở nên lỗi thời
Từ lâu, định hướng nghề nghiệp được xem như kim chỉ nam cho hành trình học tập và làm việc của mỗi cá nhân. Học đúng ngành, làm đúng nghề từng là chuẩn mực, được kỳ vọng sẽ mang lại sự ổn định và thành công. Tuy nhiên, với tốc độ phát triển chóng mặt của công nghệ, thị trường và cả tư duy của người trẻ, quan niệm này đang dần mất đi tính ứng dụng.
Không khó để bắt gặp những người từng học kế toán nhưng hiện đang làm thiết kế đồ họa, học luật nhưng theo đuổi nghề lập trình, hay học marketing nhưng chuyển sang làm tester phần mềm. Những sự chuyển hướng này không còn được xem là “trái ngành” một cách tiêu cực, mà đang trở thành xu thế, nhất là trong thế hệ Gen Z.
Thực trạng làm trái ngành của giới trẻ hiện nay
Theo báo cáo năm 2022 của tổ chức Gallup, có đến 52% người lao động trên toàn cầu đang làm việc không đúng với ngành học ban đầu của họ. Tại Việt Nam, một khảo sát từ TopCV cũng chỉ ra rằng khoảng 60% sinh viên tốt nghiệp cho biết họ đang làm công việc không liên quan trực tiếp đến ngành được đào tạo. Điều này cho thấy khoảng cách ngày càng lớn giữa chương trình đào tạo và nhu cầu thực tế của thị trường.
Nhiều bạn trẻ chia sẻ rằng họ chỉ chọn ngành học ban đầu vì điểm số phù hợp, vì gia đình định hướng hoặc đơn giản là không biết chọn gì khác. Khi bước vào thị trường lao động, họ mới bắt đầu khám phá lại bản thân và tìm kiếm công việc phù hợp với khả năng thực tế và giá trị cá nhân.
Những nguyên nhân chính dẫn đến chuyển hướng nghề nghiệp
– Biến động thị trường lao động và xu hướng nghề mới
Cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đã làm thay đổi hoàn toàn bức tranh nghề nghiệp. Những ngành từng được xem là ổn định như ngân hàng, kiểm toán, hay hành chính văn phòng đang dần bị thay thế hoặc tự động hóa. Trong khi đó, các ngành mới như phân tích dữ liệu, phát triển phần mềm, blockchain, hoặc UX/UI design ngày càng được ưa chuộng và có nhu cầu tuyển dụng lớn.
Một báo cáo từ World Economic Forum cho biết đến năm 2025, 85 triệu việc làm truyền thống sẽ biến mất, nhưng 97 triệu việc làm mới sẽ xuất hiện, phần lớn liên quan đến công nghệ, sáng tạo và kỹ năng số.
– Quá trình khám phá lại bản thân sau khi đi làm
Nhiều sinh viên chỉ nhận ra ngành học không phù hợp sau khi đã đi thực tập hoặc đi làm. Khi bắt đầu tiếp xúc thực tế, họ phát hiện ra điểm mạnh – điểm yếu của bản thân và cảm thấy không còn hứng thú với lĩnh vực đã học. Việc chuyển hướng nghề nghiệp lúc này không phải là bước lùi, mà là một lựa chọn khôn ngoan nếu được thực hiện đúng cách.
